WYSZUKIWARKI

Wyszukiwarka - najlepszy przyjaciel tłumacza?

 

Bardzo duża część informacji w postaci elektronicznej dostępna jest w Internecie, co sprawia, że efektywne jej zdobywanie w dużej mierze zależy od sprawności posługiwania się narzędziami wyszukiwawczymi. Efektywne wyszukiwanie to - obok wiarygodności informacji – największe wyzwanie z jakim musi zmierzyć się tłumacz.Internet jest nie tylko źródłem terminologii, ale też wiedzy przedmiotowej, której poznanie bardzo ułatwia tłumaczenie, a często jest także obowiązkowe dla jego poprawności.

Tłumacze, podobnie jak znaczna część użytkowników Internetu, najczęściej zaczynają kwerendy informacyjne od wyszukiwarek. W odróżnieniu jednak od większości innych kategorii odbiorców, dla tłumacza nieporadność w penetrowaniu Sieci jest zwykle jednoznaczna z popełnianiem dyskwalifikujących błędów i powodowaniem zakłóceń komunikacyjnych. 

 Błędy w korzystaniu z wyszukiwarek

 

Do częstych błędów popełnianych przez tłumaczy należy

1) korzystanie tylko lub niemal wyłącznie z wyszukiwarek globalnych, penetrujących powierzchniowe zasoby sieci, 

2) pobieranie słownictwa i informacji przedmiotowej ze źródeł o niskim stopniu relewancji, znalezionych w wyniku nieefektywnych, niepoprawnie zbudowanych instrukcji wyszukiwawczych, 

3) nieumiejętna i nietrafna ekstrakcja słownictwa, spowodowana tym, że tłumacz zamiast zapoznać się z pełnym tekstem dokumentu online, zlokalizowanego za pomocą wyszukiwarki, zadowala się przeczytaniem tylko jego etykiety – takie postępowanie sprawia, że wybierane ekwiwalenty bywają nieadekwatne. 

 

Konieczność weryfikacji

 

W praktyce translatorskiej niezbędne jest równoczesne korzystanie z wielu narzędzi wyszukiwawczych, na zasadzie weryfikacji krzyżowej (porównywania relewancji wyników), i w sprzężeniu z autorytatywnym źródłem leksykograficznym, terminologicznym lub encyklopedycznym (np. tłumacz sprawdza termin w słowniku, a następnie w drodze weryfikacji krzyżowej w zasobach WWW ustala jego znaczenie w kontekście).

 

Opcje wyszukiwawcze

 

Opcje wyszukiwania zaawansowanego w wyszukiwarkach globalnych najczęściej umożliwiają: wyszukiwanie fraz, użycie operatorów logicznych (AND, OR, NOT), wybór języka, formatu pliku, domeny oraz wyszukiwanie w tytule. Google umożliwia dodatkowo określenie aktualności informacji, wyszukiwanie stron podobnych do wybranej, oraz zawierających linki do podanych adresów. Badania potwierdzają, że stosowanie zaawansowanych opcji wyszukiwania znacząco poprawia wyniki kwerendy, jakkolwiek wcale nie jest postępowaniem rutynowym. 

 

Dobór odpowiedniej wyszukiwarki

 

Opcje językowe wyszukiwarek nie zapewniają jednak w pełni sukcesu poszukiwań. O ile dana wyszukiwarka może bardzo sprawnie docierać do źródeł w rodzimym języku tłumacza, o tyle nie jest zagwarantowane, że posiada identycznie dokładny i aktualny indeks stron w innym języku, z którego lub na który tłumacz podejmuje translację. Z tego względu wskazany jest staranny dobór wyszukiwarki, która będzie przystosowana do penetracji witryn internetowych w danym języku lub z danego państwa. Pomocą w wyborze wyszukiwarki służyć mogą takie serwisy, jak Searchenginesindex.com, zawierające spisy podstawowych narzędzi wyszukiwawczych używanych w różnych państwach świata.

Wyszukiwarki dedykowane

Ze względu na ograniczenia wyszukiwarek ogólnych oraz różne potrzeby użytkowników, powstały liczne wyspecjalizowane narzędzia, takie jak wyszukiwarki graficzne, multimedialne, tematyczne, a także naukowe. Pozwalają one na bardziej ukierunkowane wyszukiwanie i odgórne ograniczenie jego zakresu według zastosowanego kryterium.  

  

Wyszukiwanie w zasobach niewidzialnego Internetu

Mimo ciągłego rozwoju technologii oraz prac nad doskonaleniem wyszukiwarek, poza zasięgiem ich indeksowania pozostaje nadal ogromna część zasobów Internetu, która jest „niewidzialna” dla tradycyjnych wyszukiwarek – jest to tak zwany głęboki (deep Web) lub też niewidzialny/ukryty Internet.

Sieć ukryta zawiera różnego rodzaju dokumenty, wśród których dużą grupę stanowi zawartość baz danych. Ze względu na to, że w wielu bazach treść jest dynamicznie generowana i nie posiada stałych adresów URL, wyszukiwarki ogólne nie mogą zaindeksować tego typu zasobów. Kolejną przeszkodą jest ograniczenie dostępu dla wybranych kategorii użytkowników, oparte często na obowiązku subskrypcji. Poza zasięgiem wyszukiwarek pozostają także głęboko zamieszczone zasoby bardzo obszernych stron internetowych, strony do których nie prowadzą odsyłacze, a także dokumenty nietekstowe (grafika, multimedia, dźwięki).

Oprócz samej świadomości istnienia głębokiego Internetu, przydatna jest praktyczna znajomość narzędzi umożliwiających dotarcie do jego zasobów. Choć projektanci wyszukiwarek ogólnych, takich jak Google, podejmują inicjatywę dotarcia również do głębszych zasobów sieci – na przykład przez Google Scholar – to warto zwrócić uwagę na inne specjalne narzędzia dedykowane do porządkowania i przeszukiwania zasobów deep Web. Zalicza się do nich m.in. serwisy tematyczne, katalogi stron internetowych, dziedzinowe serwisy informacyjne. Warto także poszerzyć zakres stosowanych narzędzi o specjalne wyszukiwarki do zasobów niewidzialnego Internetu, w przypadku dokumentów prawnych i urzędowych  przydatna może być np. wyszukiwarka Web Insight (http://r-techno.com/rtechno/online-services/webinsight/).

Literatura: 

Derfert-Wolf, Lidia (2007). Odkrywanie niewidzialnych zasobów sieci [dok. elektr.] http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/8862/1/derfert_CPI.pdf [odczyt: 26.01.2013]. 

Devine, Jane; Francine Egger-Sider (2009). Going Beyond Google: The Invisible Web in Learning and Teaching. London: Facet Publishing, 156 p.

Pamuła-Cieślak, Natalia (2006). Zjawisko Ukrytego Internetu – rola bibliotek w upowszechnianiu jego zasobów [dok. elektr.] http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/8925/1/pamula.pdf [odczyt: 26.01.2013].